زهره شریعت ناصری در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با اشاره به اهمیت روز افزون فضای مجازی در دنیای کنونی اظهار داشت: فضای مجازی عبارت است از محیطی که در آن برقراری ارتباطات، رؤیت و انتقال اطلاعات در ساختارها و قالب‌هایی به‌عنوان خدمات به انسان‌ها، طراحی و کنترل می‌شود. از این رو کلیه خدمات، ابزارهای سخت و نرم، محتواها، ارتباطات، قالب‌ها و… در دنیای اطلاعات و ارتباطات، شامل فضای مجازی می‌شود.

وی با اشاره به اینکه مفهوم"مجازی" بر این اساس، بسیار غیرمجازی و کاملاً حقیقی است، افزود: برخلاف احساسی که از واژه"مجازی" به ذهن متبادر می‌شود که انگار با مفهومی غیرواقعی مواجهیم، فضای مجازی امتداد زندگی حقیقی است و حتی گاهی نقطه شروع بسیاری از تعاملات و اتفاقات دنیای محسوس و ملموس ما به شمار می‌رود.

وی همچنین با بیان اینکه امروزه به فضای مجازی به عنوان بستر یا ابزار پژوهش نیز توجه می‌شود، گفت: آنچه مسلم است اینکه با جست جو در اینترنت و مطالعه مقالات، پایان نامه‌ها و… می‌توان به مساله‌های جدید دست یافت، کما اینکه برخی از مؤسسات و پژوهشکده‌ها، موضوعات مهمشان را احصاء می‌کنند و در قالب یک فایل در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهند تا هم از دوباره کاری پرهیز شده و هم اینکه محتوایی که مد نظر دارند به این وسیله تأمین شود.

شریعت ناصری اضافه کرد: از فضای مجازی همچنین به عنوان بستر منبع یابی، سنجه پژوهش‌های انجام شده و نیز ابزاری به منظور دسترسی به اطلاعات مثل آمار یا نتایجی که از مطالعات قبلی به دست آمده، یاد می‌شود.

وی بیان داشت: این نکته را هم باید مدنظر داشت که اساساً مقالات به طور کلی دو گونه هستند؛ نخست آنها که دارای رتبه علمی از وزارت خانه‌ای خاص مثل وزارت علوم، وزارت بهداشت، درمان و علوم پزشکی و … هستند که شامل مقالات علمی- پژوهشی و علمی- ترویجی می‌شوند. دسته دیگر بدون رتبه علمی هستند که شامل مجلات علمی-تخصصی می‌باشند. این نوع مجلات معمولاً هیچ امتیاز یا مجوز علمی را از ارگان‌های نام‌برده دریافت نکرده‌اند و فقط به منظور اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی افراد خاصی از جامعه در زمینه‌های تحقیقی چاپ می‌شوند.

وی افزود: مجلات علمی- تخصصی اغلب وابسته به سازمان‌ها و نهادهای خاص هستند و مباحث تخصصی در یک زمینه خاص را مطرح می‌کنند. البته رتبه بندی نشریات بستگی به هدف مجله و شرایطی دارد که وزارت خانه‌ها برای رتبه بندی در نظر می‌گیرند.

سردبیر دو فصلنامه قرآن پژوهی حسنا ابراز داشت: مقاله علمی-ترویجی که به آن مرور ادبیات نیز گفته می‌شود، اطلاعات مربوط به موضوعی خاص در یک محدوده زمانی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. این مقاله می‌تواند خلاصه‌ای از مقالات و منابع موجود باشد با این تفاوت که می‌بایست سازماندهی خاصی در آن به کار گرفته شود و تفسیری جدید از مقالات و مطالعات قبلی ارائه دهد.

وی همچنین گفت: از آن سو، در مجلات علمی -پژوهشی اغلب مقالات و مطالعاتی به چاپ می‌رسند که به منظور حل مشکل یا بیان نظریه‌ای در یکی از موضوعات علمی نگارش شده باشند. این گونه مطالعات باید مطالعه‌ای نظام‌مند بوده و از دو خصلت اصالت و ابداع برخوردار باشند و با هدف پیشبرد مرزهای علمی و فن‌آوری تهیه شده باشند. هدف اصلی یک مقاله علمی- پژوهشی، ایجاد یک استدلال است. مخاطبین اصلی این مجلات، اساتید دانشگاه‌ها، دانشجویان دوره دکتری و کارشناسی و نیز پژوهشگران شاغل در مراکز علمی تحقیقاتی و تولیدی هستند.

وی با اشاره به اینکه راه دست‌یابی به این رتبه بندی ها نیز فضای مجازی است، افزود: در جستجوی مقالات ما باید با پایگاه‌هایی که مقالات را نمایه می‌کنند هم آشنا باشیم. در هر صورت این ابزار ارتباطی مناسبی بین پژوهشگران، صاحب نظران و … است که از این طریق هم می‌توان از فعالیت‌های علمی و برگزاری سمینارها و همایش‌ها نیز به خوبی مطلع شد.

شریعت ناصری بیان داشت: نکته حائز اهمیت اینکه نوع پژوهش ما و روش ما در این زمینه، نحوه کار در فضای مجازی را متفاوت می‌کند به این معنا که اگر پژوهش بنیادی باشد با جستجوی مقالات در مجلات و پایگاه‌های مربوطه می‌توانیم هم به محتوا دست پیدا کنیم و هم تمام مباحثی که تاکنون مطرح شده را دریافت، اما وقتی پژوهش از نوع کاربردی است کارهای متنوع‌تری از فضای مجازی ساخته است که شامل پرسشنامه‌ها، مصاحبه کردن‌ها و حتی مشاهده می‌شود.

وی افزود: همچنین وقتی فضای مجازی به موضوع پژوهش تبدیل می‌شود، خود فضای مجازی به عنوان یک متغیر پژوهش بررسی می‌شود. مثلاً شما فضای مجازی را ارزیابی می‌کنید یا تأثیر فضای مجازی را بر چیزی بررسی می‌کنید.

این نویسنده و پژوهشگر مسائل دینی همچنین با اشاره به اینکه کندی اینترنت و سختی‌های خاص جست جو در فضای مجازی گفت: جست جو در فضای مجازی، جست جو در انبار کاه است، چرا که فضای مجازی ساماندهی مطلوبی نشده است، ضمناً در موتورهای جستجوی موجود به ویژه در ایران ما قادر به جستجوی مطلوب و رسیدن به نتیجه کامل نیستیم، هر چند که سایت‌ها غالباً وعده جستجوی جامع را می‌دهند.

وی افزود: از سوی دیگر، بسیاری از اوقات اطلاعات فضای مجازی روزآمد نیست. مثلاً از یک مطلب در یک سایت نمی‌توان به جستجوی کامل رسید و لذا لازم است در فضای متنوعی سرچ صورت گیرد تا بتوان به حجم قابل قبولی از داده‌ها دست یافت.

وی اظهار داشت: در فضای مجازی کنترل کیفیت وجود ندارد و چه بسا در هنگام جست جو، مطالب علمی، ذهن به مسائل و مباحث انحرافی معطوف شده و اساساً راه مستقیم به بیراهه برود. از سوی دیگر، دسترسی به جداول، آمارها، نمودارها، یادداشت‌ها و… در فضای مجازی قطعی نیست یا حتی ممکن است تصاویر درست اسکن نشده باشند و زمینه خطا را افزایش دهند.

وی افزود: همچنین باید توجه داشت که کتاب‌ها در محیط مجازی، پژوهشگر را تشنه نگه می‌دارند چون بسیاری از آنها به شکل مجازی موجود نیستند، ضمن آنکه پژوهشگر سرگردان در فضای مجازی، پژوهشگری سطحی است.